In een groot deel van de Nederlandse gemeenten wordt het woningtekort de komende tijd niet kleiner, voorspellen experts. Om het woningtekort op te lossen moet er op grote schaal worden bijgebouwd, maar dat gebeurt nu nog te weinig. Met name in regio Utrecht en regio Amsterdam is de schaarste groot en zijn er weinig plannen voor nieuwbouw.
Door het tekort aan nieuwbouw neemt het aantal te koop staande woningen in Nederland in rap tempo af. Eind 2013 stonden er nog 217.000 woningen te koop, terwijl dit er eind 2017 nog maar 89.000 waren, blijkt uit cijfers van de Rabobank. Dat is een afname van bijna 60 procent.
Vooral in de Randstad is het aantal te koop staande woningen flink kleiner. Woningzoekenden in steden als Utrecht en Delft kiezen op dit moment uit vijf keer minder woningen dan vier jaar geleden. Alleen in het zuiden van Nederland en in bepaalde delen van Noord-Nederland is er weinig schaarste.
Volgens woningbeleggingsadviesbureau Capital Value neemt de druk op de woningmarkt in oververhitte gemeentes de komende twee jaar nog niet af. Het aantal huishoudens groeit harder dan het aantal nieuwbouwwoningen. Volgens het bureau komt de omslag pas na 2020, omdat er dan meer woningen kunnen worden gebouwd dan het aantal huishoudens dat erbij komt. Vooral randgemeenten bouwen te weinig: rond steden als Amsterdam, Utrecht, Groningen en Nijmegen worden relatief weinig nieuwbouwprojecten gestart.
Ondanks dat gemeentes niet verantwoordelijk zijn voor het bouwen van koopwoningen, spelen ze een belangrijke rol bij het verruimen van de koopwoningvoorraad. Gemeentes zijn namelijk wel verantwoordelijk voor het verlenen van vergunningen en het beschikbaar stellen van bouwgrond. Toch is het tekort niet volledig toe te schrijven aan gemeentes, zegt Marijn Snijders van Capital Value: "In sommige gemeenten is veel minder grond beschikbaar dan in andere gemeenten. De uitdaging is daar groter.”
Volgens Paul de Vries van het Kadaster komt het te lage aantal nieuwbouwwoningen ook door een tekort aan capaciteit in de bouwwereld. “Ondernemers hebben ingeteerd tijdens de crisis en kunnen daardoor moeilijker hun projecten financieren. Bouwvakkers zijn iets anders gaan doen, waardoor er nu een tekort is. En in sommige gemeenten zijn tijdens de crisis bestemmingsplannen gewijzigd. Dat terugdraaien kost tijd."
Toch kunnen gemeentes wel veel doen om het tekort terug te dringen. Zo kunnen ze volgens Snijders op zoek gaan naar alternatieve plekken waar nog gebouwd kan worden. “Dat zal in Haarlem meer moeite kosten dan in Almere, maar het kan wel", aldus Snijder.