Wie als particulier weleens geprobeerd heeft een huis te bemachtigen op een executieveiling weet er waarschijnlijk alles van. De veilingen zijn jarenlang min of meer onmogelijk terrein geweest voor ‘buitenstaanders’. Terwijl een veiling juist openbaar is, toegankelijk voor iedereen, en daarom een eerlijke manier om zo snel mogelijk de maximale prijs voor een huis te krijgen. Zo zou het moeten zijn.
In de praktijk blijkt dat huizenveilingen een soort van handjeklap tussen een beperkte groep handelaren waren. Wie daar tussen wil komen moet van goeden huize komen, want je wordt op allerlei manieren tegengewerkt. En er kleven nogal wat risico’s aan het kopen op een veiling, aangezien het meestal niet mogelijk is om een woning vooraf te bezichtigen. Om maar niet te spreken van de kans dat het huis verhuurd blijkt te zijn. Tot slot blijken de kosten van een veiling voor de koper niet bepaald helder te zijn.
Executieveilingen werden zwaar gemanipuleerd tussen 2000 en 2009. Nadat de woning geveild was, hielden handelaren onderling nog eens een ‘naveiling’. Daar werd het huis dan voor een hoger bedrag aan de uiteindelijke koper overgedaan. De winst werd dan verdeeld tussen de betrokken handelaren. Tijd dus voor de NMa om in te grijpen.
De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa), onze kartelwaakhond, heeft dit ook geconstateerd. Werden eind 2011 al boetes uitgedeeld aan de veertien meest actieve handelaren (voor in totaal 6,3 miljoen euro), nu hebben nog eens 65 huizenhandelaren een boete aan hun broek. Samen betalen ze 6,4 miljoen euro aan boetes.
Inmiddels lijkt het de goede kant op te gaan met de veilingen. Notarissen organiseren steeds vaker grotere regioveilingen. Daar komen meer geïnteresseerden, wat het lastiger maakt voor de huizenhandelaren om dit soort trucs nog uit te halen. Bovendien ligt er een wetsvoorstel klaar om de drempels voor kopen van een huis op een executieveiling te verlagen. Daarmee moeten geïnteresseerden het recht krijgen om de woning wél vooraf te bezoeken. Banken krijgen de mogelijkheid om een huis dat zonder toestemming verhuurd is, te ontruimen. Tot slot is het de bedoeling dat de kosten van de veiling door de hypotheekhouder - de bank - betaald gaan worden. Zodat de koper daar niet mee geconfronteerd wordt.